DışiÅŸleri Bakanı Hakan Fidan, Ukrayna’nın baÅŸkenti Kiev’de Ukrayna DışiÅŸleri Bakanı Andrii Sybiha ile bir araya geldi. İki bakan, görüşmenin ardından ortak basın toplantısı düzenledi. KonuÅŸmasına sıcak ev sahipliÄŸinden dolayı Ukrayna tarafına teÅŸekkür ederek baÅŸlayan Fidan, “SavaÅŸ boyunca hem bir önceki görevimde hem bu görevimde Ukraynalı dostlarımızın yanında olmak, onlarla bu zor süreçte devam eden süreçler hakkında yanlarında olmak için istiÅŸarelerde bulunmak amacıyla buraya gelmeye çalıştım. Bugün yine Kiev’deyiz. Daha güzel günlerde de burada olmanın ümidiyle, duasıyla bu ziyareti yapıyorum. Buraya sayın Bakanın da ifade ettiÄŸi gibi Moskova’dan geldim. Oradaki gözlemlerimizi, deÄŸerlendirmelerimizi burada kendileriyle paylaÅŸtım. Bugün öğleden sonra Sayın Zelenskiy tarafından da kabulüm söz konusu. BaÅŸta Sayın Andriy Yermak ve Rüstem Umerov olmak üzere diÄŸer Ukraynalı arkadaÅŸlarla da bir araya geleceÄŸiz” dedi.
“İstanbul’daki görüşmeler, diplomatik çözüm arayışına yeni bir boyut kazandırdı”
Ukrayna’daki savaÅŸta kritik bir yol ayrımına yaklaşıldığını ifade eden Fidan, “16 Mayıs günü İstanbul’da gerçekleÅŸtirilen müzakerelerin başında iÅŸaret ettiÄŸim üzere önümüzde iki yol bulunmakta; ya bu savaşın devamına göz yumacağız ya da bu sene içerisinde kalıcı bir barışa ulaÅŸacağız. Türkiye açısından diyalog yoluyla adil ve kalıcı bir barışa ivedilikle ulaşılması ve savaşın sona erdirilmesi tek yoldur. Bu konuda savaşın başından itibaren cumhurbaÅŸkanımızın yoÄŸun bir çaba içerisinde olduÄŸunu hep beraber gördük. Yine bu çabanın bir neticesi olarak hem bizi talimatlandırması hem uluslararası aktörlerle sürekli bir iletiÅŸim içerisinde bulunması neticesinde belli mesafeleri almamız mümkün olabiliyor. İstanbul’da 16 Mayıs’ta gerçekleÅŸtirilen görüşmeler diplomatik çözüm arayışlarına yeni bir boyut kazandırdı. AteÅŸkes ve barış için beklentiler arttı. İstanbul görüşmeleri, yeni bir baÅŸlangıç olarak deÄŸerlendiriyoruz. İstanbul’da varılan takas mutabakatının süratli bir ÅŸekilde tamamlanması, müzakerelerin somut sonuçlar verebileceÄŸini ispatladı. Biz, İstanbul’da yakalanan ivmenin sürmesini istiyoruz. Farklı görüşleri ve imkanları olan aktörlerin devreye girmesiyle, taraflar arasındaki uzlaÅŸma zeminin güçleneceÄŸine inanıyoruz. Bu anlayışla, Sayın CumhurbaÅŸkanımızın talimatıyla bir mekik diplomasisi içerisindeyiz. Önce Moskova’da Rus tarafının görüşlerini dinledim, kendi deÄŸerlendirmelerimizi ve fikirlerimizi paylaÅŸtım. BildiÄŸiniz gibi Rusya 2 Haziran günü görüşmelere devam etmeye hazır olduklarını açıkladı. Bugün de Ukrayna’da Kiev’de Ukraynalı dostlarımızla kapsamlı bir görüş alışveriÅŸi yapmaktayız. Bu sabah deÄŸerli dostum Sayın Bakan Sybiha ile son durumu ele aldık, verimli ve uzun bir görüşme yaptık. BaÅŸlangıçta da ifade ettiÄŸim üzere Sayın CumhurbaÅŸkanı Zelenskiy tarafından da kabul edileceÄŸiz. Kendisine Sayın CumhurbaÅŸkanımızın mesajlarını iletme imkanım olacak. Ayrıca bugün gün içerisinde Kırım Tatarları ve Gagavuz Türkleriyle de bir araya gelmek imkanım olacak” diye konuÅŸtu.
“Müteakip görüşmelere ev sahipliÄŸine hazırız”
Türkiye’nin Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne, bağımsızlığına ve egemenliÄŸine olan desteÄŸinin tam olduÄŸunu vurgulayan Fidan, “Biz müzakerelerin nerede gerçekleÅŸtirildiÄŸinden ziyade savaşın yol açtığı yıkımın ve insani trajedinin sonlandırılmasına odaklanıyoruz. Tarafların İstanbul’da aldıkları ilke kararı temelinde bir sonraki turun yapılmasının mümkün olduÄŸu görüşündeyiz. Dolayısıyla müteakip görüşmelere ev sahipliÄŸine hazır olduÄŸumuzu burada bir kez daha huzurlarınızda ifade etmek istiyorum” dedi.
“Ukrayna’nın yeniden imarı sürecine katkı sunmak istiyoruz”
Ukraynalı mevkidaşı Sybiha ile Türkiye ile Ukrayna arasındaki ikili gündemi de deÄŸerlendirdiklerini kaydeden Fidan, “Stratejik ortağımız olan Ukrayna ile iliÅŸkilerimiz pek çok alanda daha da derinleÅŸtirilebilir. SavaÅŸtan önce Ukrayna ile ekonomi alanında güçlü iliÅŸkilere sahiptik. Firmalarımız, savaşın yol açtığı yeni gerçekliÄŸe uyum saÄŸlamakta baÅŸarılı oldu ve Ukrayna ekonomisine katkı sunan çalışmalarını sürdürdü. Ukrayna ile 2022 yılında imzaladığımız Serbest Ticaret AnlaÅŸmasının yürürlüğe girmesi, ticari ve ekonomik iliÅŸkilerimizi derinleÅŸtirecek. Bunun yanı sıra, önümüzdeki dönemde Ukrayna’nın yeniden imarı sürecine katkı sunmak istiyoruz. Benzer ÅŸekilde savunma sanayi alanındaki iÅŸbirliÄŸimizi devam ettirmeyi ve enerji güvenliÄŸi alanında ortak çalışmalar yürütmeyi arzu ediyoruz” diye konuÅŸtu.
“Kırım’daki durum ile ilgili geliÅŸmeleri yakından takip ediyoruz”
Kırım Tatarlarının durumunu yakından takip ettiklerinin altını çizen Fidan, “Ukrayna ile aramızda tarihi bir baÄŸ ve köprü oluÅŸturan Kırım Tatar soydaÅŸlarımız ve Kırım’daki durum ile ilgili geliÅŸmeleri de yakından takip ediyoruz. Türkiye, Kırım tatarlarını her daim destekleyecektir. Kırım Tatar halkının sürgünü 81. yıl dönümünü 18 Mayıs günü idrak etmiÅŸtik. Bu vesileyle sürgünde hayatını kaybeden soydaÅŸlarımızı bir kez daha rahmetle yad ediyorum” dedi. Fidan, “Stratejik ortağımız Ukrayna ile mevcut baÄŸlarımızı daha da güçlendirmeyi temenni ediyoruz. Bölgesel sahiplenme anlayışıyla Ukrayna ve Rusya arasındaki savaşın bir an önce, adil ve kalıcı bir biçimde sona erdirilmesini istiyoruz. Diliyorum ki Kiev’de gerçekleÅŸtirdiÄŸim bu ziyaret, her iki konuda da baÅŸarıya ulaÅŸmamızı saÄŸlar” ÅŸeklinde konuÅŸtu.
“Dört liderin bir araya gelmesiyle İstanbul’da birincisi, ikincisi yapılan görüşmelerin taçlanması mümkün”
Basın toplantısının soru cevap kısmında Ukrayna ile Rusya arasında Türkiye’nin ev sahipliÄŸinde gerçekleÅŸtirilebilecek yeni görüşmelere deÄŸinen Fidan, “Türkiye’nin çatışmanın çözümü konusundaki müzakerelerde yoÄŸun bir tecrübesi var. Gerek Orta DoÄŸu, gerek Kafkaslar, Afrika, Balkanlar, buralardaki birçok çatışmanın çözümünde son 20 yıldır aktif bir rol oynamaktayız. Çünkü biz gerçekten bölgemizde barış, sükunet ve huzur olduÄŸu zaman istikrar, özgürlük, güvenlik ve kalkınmanın geleceÄŸine inanıyoruz. Bundan hareketle, bütün bilgi, beceri ve kapasitemizi Rusya ile Ukrayna arasındaki devam eden bu savaşın durması yönünde yapılan katkılara, biz ilave ne katkı yapabiliriz onun için çalışıyoruz. Åžimdi İstanbul’da yeniden baÅŸlayan görüşmeler gerçekten fevkalade önemli. Bizim inancımız ÅŸu; müzakere masasında kalındığı sürece muhakkak bir ilerleme görülebilir. Bir önceki görüşmenin somut çıktısı olarak esir takası vardı ve taraflar ateÅŸkes ile ilgili pozisyonlarını birbirlerine deklare etme konusunda mutabık kaldılar. Bu aslında bir ilerleme. Bu yeni yapılacak görüşmede, umarım artık teknik çalışmaların büyük oranda tamamlanmış olacağını da görmek mümkün olacak. Bundan sonraki aÅŸamada belki bir liderler toplantısının gerçekleÅŸmesi ve özellikle uzun süreli bir ateÅŸkesin hayata geçmesi için çok iyi olur diye deÄŸerlendiriyorum açıkçası. Sayın ErdoÄŸan’ın ev sahipliÄŸinde Sayın Trump’ın ve Sayın Zelenskiy’in, yani dört liderin bir araya gelmesiyle İstanbul’da birincisi, ikincisi yapılan görüşmelerin taçlanması mümkün olabilir diye deÄŸerlendiriyoruz” dedi.
“SavaÅŸta yok olan ÅŸehirler hep Ukrayna ÅŸehirleri”
Ukrayna’da devam eden savaşın Avrupa açısından oluÅŸturduÄŸu güvenlik tehditlerine iliÅŸkin bir soruya Fidan, “Ukrayna’da devam eden savaşın tabii ki Avrupa’nın güvenlik mimarisi ile ilgili bir takım soruları gündeme getirdiÄŸi ortada. Avrupa-Amerika iliÅŸkilerinde Sayın Trump’ın yönetime gelmesiyle beraber ortaya çıkan yeni denklemin oluÅŸturduÄŸu soru iÅŸaretleri var buna yönelik atılması gereken adımlar nelerdir, bunlar sürekli tartışılıyor. Ama biz Türkiye olarak hep ÅŸu odağı koruduk. SavaÅŸta yok olan ÅŸehirler hep Ukrayna ÅŸehirleri, ölen insanlar Ukrayna askerleri, dolayısıyla bir an önce bu savaşın ortaya çıkardığı yıkıcı tesiri durdurmamız gerekiyor. Avrupa güvenliÄŸi ile ilgili yapılan Ukrayna savaşı baÄŸlamındaki tartışmalar daha geniÅŸ çerçevede ele alınması gereken bir konu ama ÅŸu anda problemi yaÅŸayan, sıkıntıyı yaÅŸayan, iÅŸgali yaÅŸayan taraf Ukrayna tarafı, bunu hatırdan çıkarmamamız gerekiyor” yanıtını verdi.
“Türkiye, her iki tarafla da olan iyi iliÅŸkisini kullanıyor”
Fidan, Türkiye’nin barış sürecindeki rolüne iliÅŸkin deÄŸerlendirmesinde ise, “Türkiye her iki tarafla da iyi iliÅŸkisini kullanarak barış perspektifini ilerletme, hayata geçirme konusunda elinden geleni yapıyor. Türkiye’nin rolünü burada ne olabilir dediÄŸiniz zaman bunu ifade etmek istiyorum. Elimizdeki bu iliÅŸki yeteneÄŸini savaşı sonlandırma ile ilgili açıkçası ilerletmeye çalışıyoruz” ifadelerini kullandı. Fidan, “Rusya ve Batı arasındaki devam eden tarihi mücadelenin aslında bir tarihi zorunluluk olmadığı, güçlü liderlik gösterilirse tarihin yeniden yazılabileceÄŸine ve tarihin dip akıntısından kurtulabilineceÄŸine inanıyoruz. Burada tekrar oturup barış temelli, dayanışma temelli yeni bir anlayışla günümüz liderliÄŸinin bir vizyon ortaya koyması gerekiyor. Hem Batı’dan hem Rusya’dan böyle bir vizyonun ortaya çıkmasına dünyanın ihtiyacı var açıkçası” dedi.
“Gazze’de taraflar, deÄŸerlendirme sürecinde”
Gazze’de yeni ateÅŸkes sürecine de deÄŸinen Fidan, “Gazze ile ilgili olarak evet, biliyorsunuz, ortada gelip giden bazı kağıtlar var. Son Amerikalı müzakereci Sayın Witkoff tarafından Hamas’a gönderilen kağıtla alakalı dün hem Hamas Siyasi Bürosu ile hem Sayın Katar BaÅŸbakanı ile görüşmelerimiz oldu. Bizim her zaman için ifade ettiÄŸimiz ÅŸey, tıpkı burada olduÄŸu gibi orada da bir an önce ateÅŸkesin olması, barışın olması, iÅŸgalin son bulması ve insani yardımların bir an önce baÅŸlaması konusunda uluslararası toplumun çaÄŸrısını yürekten destekliyoruz. Bu konuda neler yapılabilir onun arayışı içerisindeyiz. Bu konudaki vizyonumuz ortada ve ÅŸu anda ben tarafların bu kağıdı deÄŸerlendirmek sürecinde olduÄŸunu söylemekle yetinmek istiyorum” ifadelerini kullandı.
“Rusya’daki görüşmede Ukrayna’nın NATO üyeliÄŸi gündeme gelmedi”
Fidan, Ukrayna’nın NATO’ya üyeliÄŸine iliÅŸkin bir soruya ise, “Ukrayna’nın NATO meselesi, NATO içerisinde çok ciddi bir tartışma konusu. Bu uzun zamandır tartışılan bir konu. ÇeÅŸitli parametreleri var, özellikle devam eden savaşın gerçekliÄŸi göz önüne alındığında bu konu ittifak içerisinde üye ülkelerin farklı pozisyonlarla meseleye yaklaÅŸtığı bir konu. Burada ittifak içerisinde görüşmeler devam edecek, biliyorsunuz NATO bir savunma ittifakı, bir caydırıcılık örgütü. Ukrayna’daki barışa, özgürlüğe ve istikrara ne türden bir NATO pozisyonu daha katkı verici olur bunun hep beraber tartışılması gerekiyor. Burada Avrupa’nın pozisyonu, Amerika’nın pozisyonu, Türkiye’nin pozisyonu üç pozisyonun bir ÅŸekilde, bir yerde buluÅŸması gerekiyor. Rusya’daki görüşmelerim esnasında böyle bir konuyu tartışmadım, açıkçası gündeme de gelmedi. Bu konudaki görüşmeler devam edecek” dedi.