KHK ve düşünce suçluları ile ilgili çarpıcı anket: Düşünce suçluları ve KHK'lılara af gelsin

“Türkiye’de KHK Uygulamaları, Af Politikaları Ve Toplumsal Bakış Üzerine Kamuoyu Araştırması”ndan çarpıcı sonuçlar çıktı. Katılımcıların yüzde 65’i “KHKlılar göreve dönsün” derken tam KHK’lılara suçlu gözüyle bakanların oranı yüzde 24’te kaldı.

Toplumun dar bir kesimi (Yüzde 18) KHK Uygulamalarını adil buluyor. Yüzde 53 ise adaletsiz olduğunu net biçimde ifade ediyor. 

Araştırma; MAK Danışmanlık tarafından 18-23 Eylül 2025 tarihleri arasında, 30 ilde, 3200 kişiyle, yüz yüze görüşme yöntemiyle yapıldı. 

Ankete katılanların yüzde 65’i KHK’lıların göreve dönmesi yönünde görüş bildirirken ”hiçbiri göreve dönmemeli” diyenler yüzde 28’de kaldı. Kararsızların oranı ise yüzde 7 oldu.

Soru ve verilen yanıtlar şöyle: 

KHK ile ihraç edilen kamu görevlilerinin görevlerine iadesi konusunda aşağıdakilerden hangisi sizin görüşünüze en yakındır?

Suçsuz olduğu yargı kararıyla kesinleşenler dönmelidir. %41

Hepsi görevine dönmelidir %24

Hiçbiri görevine dönmemelidir %28

Karasızım/Fikrim yok %7

KHK’LILARIN BİRAZI SUÇLU: %59

Ankete göre; KHK ile ihraç edilenlerin tamamının suçlu olduğuna inananların oranı ¼’ün altında. Birazı suçlu ve hepsi suçsuz diyenler ise toplam %67 nispetinde çoğunluğu teşkil ediyor.

Soru ve cevaplar şöyle:

Sizce KHK ile ihraç edilenlerin tamamı suçlu mudur?

Tamamı suçludur: %24

Birazı suçludur: %59

Hepsi suçsuzdur: %9

Kararsızım / Fikrim yok: %8

KHK’LILAR HAKKINDA BİLGİM YOK: %32

Anketten çıkan önemli bir sonuç; 9 yıldır süregelen KHK sorununun kamuoyu gündeminden düşmeye başladığı! Ayrıca özellikle 18-25 yaş arası gençler tarafından belki de hiç bilinmediğini gösteriyor! Vahim sonuçlardan birisi ise KHK mağduriyetini konuşmaktan toplumun hala korktuğu!

“KHK ile ihraç edilen kişiler hakkında bilginiz var mı?” sorusuna verilen karşılık ise dikkat çekici: 

Hayır: %32

Evet: %46

Kısmen %22

ÇEVREMDE KHK MAĞDURU YOK: %56

KHK’lıların yaşadığı sorunlara kamuoyu ilgisizliğinin bir nedeni de çevrelerine kendilerini yeterince anlat(a)maması olabilir! Bu çıkarımın nedeni şu soruya verilen yanıtlar:

“Çevrenizde KHK mağduru olan birini tanıyor musunuz?”

Hayır: 56%

Evet: 44%

KHKLAR HALA KORKUTUYOR MU? 

Araştırmada dikkat çekici değerlendirmeler yapıldı: 

“…katılımcıların bir kısmı, farklı sosyal kaygılar veya güvenlik endişeleri nedeniyle yakınlarının KHK ile görevine son verildiğini açıklamamış olabilir. Bu durum, toplumdaki algının yalnızca doğrudan deneyimlere değil, aynı zamanda algısal ve psikolojik boyutlara dayandığını göstermektedir. Dolayısıyla, halkın KHK uygulamalarına ilişkin düşünceleri, bireysel mağduriyetlerin ötesinde, toplumun genel adalet, güvenlik ve hukuki güvence beklentileri ile şekillenmektedir.”

Gerçekten de, 2 milyon 200 bin’in üzerinde terör soruşturması açıldığı, 300 bin’den fazla kamu görevlisinin ihraç edildiği dolayısıyla yaklaşık 10 milyon kişiye doğrudan dokunan devasa bir sorun karşımızda duruyor. 

KHK konusu/korkusu her an herkesi vurabilecek bir nitelik (irtibat-iltisak suçlaması) taşımasından dolayı kişiler “bilgisiz ve ilgisiz” görünmeyi tercih ediyor olabilir! 

Yukardaki sorularla bağlantılı olarak alttaki soruya verilen karşılıklar bu çıkarımı destekliyor. Her 5 kişiden 1’inin akrabası KHK ile ihraç edilmiş ancak aynı katılımcıların yarısından fazlasının KHKlılar hakkında bilgisi ya kısmen var ya da hiç yok! 

“KHK ile işinden atılan bir akrabanız var mı?”

Hayır: 78%

Evet: 22%

HAK VE ÖZGÜRLÜKLER KORUNMUYOR!

KHK mağduriyeti konusunda alınan cevapların sorunlu olabileceği alttaki soruya verilen cevaplardan da anlaşılıyor. Katılımcıların büyük çoğunluğu Türkiye’de hak ve özgürlüklerin korunmadığını düşünüyor. 

Size göre Türkiye’de kişi hak ve özgürlükleri yeterince korunuyor mu?

Evet, büyük ölçüde korunuyor: %21

Kısmen korunuyor: %33

Hayır, korunmuyor: 38

Kararsızım / Fikrim yok: 8

KHK UYGULAMALARI ADİL DEĞİL!

Toplumun dar bir kesimi (Yüzde 18) KHK Uygulamalarını adil buluyor. Yüzde 53 ise hayır diyerek adaletsizliği net biçimde ifade ediyor. Soru ve cevaplar şöyle: 

Sizce KHK uygulamaları adil midir?

Hayır: 53%

Kısmen: 22%

Evet: 18%

Kararsızım / Fikrim yok: 7% 

TÜRKİYE ADİL BİR ÜLKE OLABİLİR Mİ?

Toplumda adalete duyulan güvenin giderek dibi yaklaşması da KHK sorununun gündemden düşme nedenlerinden biri olabilir! Hak ve hukuk alanında daha yaşanabilir bir ülke olacağına “kesinlikle inanıyorum” ve “inanıyorum” diyenler yüzde 30’da kalmış durumda. En yüksek oran ise “ne inanıyorum ne inanmıyorum” diyenlerde: yüzde 34. 

Bu rakamlar özellikle gençlerin hak-hukuk konularına ilgi kaybının bir yansıması olarak da okunabilir. 

Soru ve cevaplar şöyle: 

“Türkiye’nin önümüzdeki yıllarda hak ve hukuk alanında daha adil ve yaşanabilir bir ülke olacağına inanıyor musunuz?”

Kesinlikle inanıyorum: %19

İnanıyorum: %21

Ne inanıyorum ne inanmıyorum: %34

İnanmıyorum: %15

Kesinlikle inanmıyorum: %11

TERÖRSÜZ TÜRKİYE’YE DESTEK!

Öte yandan “Terörsüz Türkiye” hedefine inananların oran olarak yüksekliği (Yüzde 49) toplumda ciddi bir beklentiye karşılık geliyor. Eğer başarılamazsa farklı kırılmalara da yol açma riski taşıyor. 

Soru ve cevaplar:

“Terörsüz Türkiye” sürecine dair politikaların, ülkemizi kalıcı olarak terörsüz bir geleceğe taşıyacağına inanıyor musunuz?”

Evet 49%

Hayır 24%

Kısmen 21%

Kararsızım / Fikrim yok 6%

DÜŞÜNCE SUÇLULARI VE KHKLILARA AF GELSİN!

TBMM’de “Terörsüz Türkiye” hedefiyle oluşturulan komisyonun gündeminde olan af konusunda ise ankete katılanların %42’si “KHK ile ihraç edilenlere af getirilsin” şıkkını işaretledi. “Düşünce ve ifade suçlarına af” ise %65 ile en yüksek seçenek oldu. 

Ankete katılanların 1/3’ünün KHK sorunundan habersiz olduğu düşünüldüğünde toplumun muhaliflere af getirilmesi konusunda genel bir görüş birliği içinde olduğu söylenebilir. Düşünce ve ifade suçlarına affın %44 oranında olması bu görüşü destekliyor.

Af konusundan soru ve cevaplar şöyle: 

“Terörsüz Türkiye” kapsamında çıkarılması planlanan olası bir af düzenlemesinin aşağıdaki alanları kapsamasını uygun buluyor musunuz? (Birden fazla seçenek işaretlenebilir)

Düşünce ve ifade suçları: 65 

Disiplin cezaları: 44

KHK ile ihraç edilen kamu görevlileri: 42

Vergi ve prim borçları: 40

Ekonomik suçlar: 35

Öğrenci affı: 34

Diğer: 18

Kararsızım / Fikrim yok: 24

**Çoklu cevap seçeneği nedeniyle yüzdelik dağılımlar 100’ü aşabilmektedir.

ASKERİ ÖĞRENCİ VE ERLERE AF!

Söz 15 Temmuz darbe girişimine gelince toplumdaki korku ve kararsızlık reflekslerinin yükseldiği görülüyor. Soru ve alınan cevaplara bakalım:

“Darbe girişimi suçlamasıyla ceza almış erler, askeri öğrenciler, kursiyer teğmenler ve alt rütbeli subay/astsubayların, ‘Terörsüz Türkiye’ kapsamında çıkarılabilecek olası bir af düzenlemesine dahil edilmeli midir?

Hayır: 33%

Evet: 25%

Kısmen evet: 21%

Kararsızım / Fikrim yok: 21%

YARIN SEÇİM OLSA…

Öte yandan araştırmada toplumda siyasi yönelimlerdeki değişikler, önümüzdeki seçimlerde hangi partilere oy verileceği gibi sorular da yöneltildi. 

Katılımcıların %38’i dış politikayı başarılı bulurken, %35’i başarısız olarak nitelendirmiştir. Araştırmaya göre, bu oranlar, dış politikanın toplumda kutuplaştırıcı bir mesele haline geldiğini göstermektedir. 

KHK mağduriyetlerine bakışın daha kapsamlı değerlendirilmesi açısından katılımcıların siyasi eğilimlerine göz atmakta fayda var.

Yarın genel seçim olsa (milletvekilliği seçimi) oyunuzu hangi siyasi partiye verirsiniz? 

(Katılımcıların % 24'ü Oy Kullanmak İstemediklerini / Oy Kullanmayacaklarını / Protest Seçmen olduklarını ifade etmişlerdir. Bu soruya verilen cevaplar oy kullanacağını belirtenlerin cevaplarıdır.)

AK PARTİ 31

CHP 30 

MHP 7

DEM 8

YRP 4

İYİ PARTİ 7

ZAFER PARTİSİ 2

SAADET 1

DEVA 1

BTP 1

ANAHTAR P. 1

DİĞERLERİ 2

KARARSIZ / CEVAP YOK 5