Haberin Doğru Adresi: Türkiye ve Bursa Gündemi Burada

Hümanist psikoloji, bireyin en önemli işinin kendini gerçekleştirmek (self-realisation) olduğunu söyler. Birey, bu dünyaya, hiçbir otoriteye, güce, kuruma, kimliğe, kaynağa köle olmaya ve hizmet etmeye gelmemiştir. Kendini gerçekleştirmek, hayatın asli anlamı ve amacıdır. Kendini gerçekleştirmenin dışında kendileri için hayali güçler ve otoriteler tarafından belirlendiği vehmedilen yaşamsal anlamlara ve amaçlara teslim olanlar, aslında gönüllü bir şekilde kölelik yollarına iman ve itaat etmiş oluyorlar. Hümanist psikoloji, kendini gerçekleştirmek için coşkulu, tutkulu ve canlı bir şekilde kendi hayatının amacı ve anlamı konusunda tek söz sahibinin birey olduğu fikrini esas almaktadır.

Hümanist psikolojinin temel sorusu, insan olmak ne anlama gelmektedir? şeklindedir. Hümanist psikoloji, insan olmanın ne anlama geldiği sorusuna insan olmanın anlamı, kendini gerçekleştirmektir şeklinde cevap vermektedir. Hümanist psikoloji geleneğinin günümüzdeki devamı olan pozitif psikoloji ise, kendini büyütmek (self-flourishing) kavramına vurgu yapmaktadır. Pozitif psikoloji, sahte bir mutluluk oyunu oynamayı esas alan bir yaklaşım değildir. Pozitif psikoloji, kişiliğin hep yükseklere doğru dal budak açması, yeşillenmesi, çiçekler açması ve verimli olması için kendini büyütmenin en önemli insani misyon ve sorumluluk olduğunu söylemektedir. Pozitif psikolojiye göre insan olmak ne anlama gelmektedir sorusunun cevabı, insan olmanın anlamı, kendini büyütmektir.

Kendini gerçekleştirmek ve kendini büyütmek kavramları etrafında insan tiplerinin ikiye ayrıldığını söyleyebiliriz. Kendini gerçekleştiren ve kendini büyüten tipler ile kendini tüketen ve kendini cüceleştiren tipler şeklinde iki ana kategoriye ayırmak mümkündür. Hümanist psikolojinin kendini gerçekleştiren tipini ve pozitif psikolojinin kendini büyüten tipini kartal tip olarak sembolize ederken kendini tüketen ve kendini cüceleştireni ise sinek tip metaforuyla ifade edebiliriz.Kartal tip ve sinek tip, bireyin ne olduğuyla ilgili yaptığı bir tercih değildir. Kartal tip ve sinek tip, bireyin ne olacağıyla, yaşamsal anlamını ve amacını nasıl oluşturacağıyla ilgilidir.

Kartal tipin en önemli özelliği, bireyin kendisini hep özne olarak kabul etmesidir. Kartal tipi tercih eden kadın ve erkek bireyler, hiçbir gücün, otoritenin, doktrinin, kurumun malı, mülkü, kulu ve köpeği değildirler. Kartal tip, sadece kendi kendinin sahibidir. Kartal tip, hiçbir şekilde başkasının güdümünde ve vesayetinde bir nesne olmayı kabul etmez.Kartal tip, hayatı üzerinde hiçbir kayyumun dışarıdan atanmasını kabul etmez.Kartal tipin aksine sinek tip, hep başkalarının gölgesinde, güdümünde, kontrolünde, yönetiminde ve yönlendirmesindedir. Sinek tip, nesneleştirilmiş tiptir. Sinek tipin kadın ve erkekleri, sahipleri olarak gördükleri kişilerin, kurumların ve kaynakların kullanışlı malı, mülkü ve sadık köpeği olmayı en önemli görevleri sayarlar. Sinek tipin, aklı, ahlakı ve aktivitesi yoktur.

Kartal tip, insana ve doğaya dair yaratıcı ve verimli söz söylemek, yaratıcı eylemde bulunmak, kuralların ve kalıpların dışında coşkulu ve tutkulu bir şekilde duygularını yaşamak için bilgiyle ve emekle çaba sarfeder.Sinek tipin söyleyeceği bir sözü yoktur. Sinek tip, vızıltıyla insanı ve doğayı rahatsız eder, gittiği her yeri kirletir, karartır ve kapatır. Büyüme ve gelişme yeteneği olmayan sinek kadınlar ve erkekler, kendilerini kapatarak sinik ve silik bir karaltı olarak küçülürler, eğilirler ve tükenirler.Sinek tipin kadınları ve erkekleri, sadece kendilerini küçültmezler, doğayı ve insanları da kendileriyle birlikte cüce kalmaya mahkum etmek için sinsice herlesi sokmayı ve meşgul etmeyi maharet sayarlar. Kartal tip, sürekli olarak yükseklere doğru uçmak, doğrulmak ve doğrultmak için sözüyle, yazısıyla ve davranışıyla akılla ve ahlakla aktivizm içindedir. Sinek tipin kadınları ve erkekleri, kendileriyle birlikte insanı ve doğayı eğmek, eğdirmek ve çarpıklaştırmak için her türlü irin dolu duyguyu, düşünceyi ve davranışı bedenlerinde ve ruhlarında biriktirirler. Sinek tipin kadınlarının ve erkeklerinin tenleri ve ruhları, gül kokmaz, irin ve pislik kokar. Kur’an’daki akılsızlıklarıyla dünyaya ve insanlığa pislik saçanları ifade etmek için kullanılan ricz ifadesi, sinek tipin kadınının ve ve erkeğinin en önemli karakteristiğidir.

Hümanist ve pozitif psikolojinin kendini gerçekleştirme ve kendini büyütme kavramlarından aldığımız ilhamla yapmış olduğumuz kartal tip ve sinek tip analizi bağlamında “Kartal sinek avlamaz (Acquila non captat muscas)” anlayışı çok önemlidir. Sinsi, silik ve sünepe olan sinek tip, kendi irin varlığının ıvır zıvır işleriyle kartal tipi meşgul ederek, onun kendisini gerçekleştirmesine ve büyütmesine engel olmaya çalışır. Ancak kartalın önünde vızıldayan sineğin unuttuğu bir şey vardır: Kartal sinek avlamaz!Hümanist ve pozitif psikoloji, sineklerin pisliğine aldırmadan bireyin özgürce ve özgünce kendini gerçekleştirmesi ve büyütmesi için akılla, bilgiyle, emekle ve aşkla yola devam etmeyi, yükselmekte sınır tanımamayı bize öğretmektedir.