Haberin Doğru Adresi: Türkiye ve Bursa Gündemi Burada

Salt İstanbul fatihi olarak bildiğimiz Fatih Sultan Mehmet’in kültürel çalışmaları ve ana özellikleri şöyle özetlenebilir

1-Ayasofya’yı camiye çeviren Fatih, binanın “hiçbir tarafına zarar verilmemesini” emretmiştir.

2-Şehrin semtlerinde tellallarla “herkesin din, can,mal ve ırz güvencesinde olduğunu”ilan etmiştir.

3-Fethi takiben, Anadolu’dan “İstanbul’a beş bin  ailenin sürgün gönderilmesi” emrini vermiştir…

Fethedilen yeni yerlerin sanatkar ve tüccar zümrelerinden grupları şehre göç ettirdi…

Şehrin iaşesine yardımı olur düşüncesiyle civardaki arazileri “has çiftlikler” kapsamına alıp çiftçi tutsakları ‘haskul’ olarak buralara iskan etti…

4- “Evrensel kültüre ilgi” duyan Fatih’in yakın çevresinde Bizanslı, İranlı, Arap ve Türk uzmanlar, aydınlar ve sanatkarlar çoktu…

Molla Gürani Ali Kuşçu ve Akşamseddin ve hatta Georgios Amirüdjen’le de, din ve felsefe konularını tartışmaktaydı… Kavim ve din farkı gözetmeksizin sanatçıları, düşün ve bilim insanlarını İstanbul’da toplamayı amaç edinmiş’ti.

5- “…Sarayda tesis ettiği hususi kütüphaneye Arapça, Farsça ve Türkçe eserler koydurmuş”tur.

6-“Önceki padişahların koyduğu yasak ve kurallarla kendisinin öngördüğü ‘nizam-ı alem’ için kardeş katlinin gerekebileceği gibi hükümleri de içeren Fatih Kanunnamesi denilen ilk Osmanlı kodeksini hazırlatan Fatih”tir.

7-“ Ayni mahlası ile şiirler yazan, Divan’ı olan ilk Osmanlı padişahıdır.”

8- İtalyan yazar Zorzo Dolfin “onun zeki, çalışkan,cömert, amacına ulaşmakta inatçı, her gün kitap okuyan, Roma tarihini, Heradotos’u ve daha pek çok tarihi okutup dinleyen, araştırmalar ve incelemeler yapan eşsiz bir insan olduğunu” kaydetmiştir.

Osmanlı tarihçisi Neşri, Fatih’i “adaletli, yiğit, bilgin, dindar, bilgin ve erdemlileri koruyan… bir sultan olarak tanınır” demiştir. (1)

Bu kısmı okuyunca, Fatih Sultan Mehmet’i pek tanıyamamış olduğumu anladım. Atatürk’ün de, onun gibi okuyan, bilim ve yönetim insanları ile sohbetler yapmasını anımsadım.

Tanrı, onlar gibi devamlı kitap okuyamayan bendeniz dahil okumuşları, bağışlasın. Amin.

(1)    Bu Mülkün Sultanları, Necdet Sakaoğlu, 1999, İstanbul