Değişen Bursa’yı Anlamak Ve Anlamlandırmak
Kentler, tarihsel süreç içerisinde insan hayatının merkezinde yer almış sosyolojik ve fiziksel birimlerdir.
A+
A-
Bir süredir, on kadar emekli Mülkiyelinin, Mülkiyeliler BirliÄŸi’ndeki aylık sohbet toplantılarına katılıyorum. Toplantılarda, özellikle Mülkiye mezunlarının anı kitapları üzerinde konuÅŸuluyor. Bir toplantıda, 1890-2015 döneminin meÅŸhur dergisi Servet-i Fünun’ un kurucusu Ahmet Ä°hsan Tokgöz’ ün kitabı Matbuat Hatıralarım üzerinde fikir alışveriÅŸi yapıldı. Anılan kitaptan birkaç hususu ilginize sunuyorum
Baskı ve yasaklamalarıyla
Servet-i Fünun gazetesi, Hüseyin Cahit’in (Yalçın) Fransız Ä°htilalinden bahseden bir kitap üzerine bir yazısı sebebiyle kapatılmıştı. Ahmet Ä°nsan, bu konuda ifade vermek üzere gittiÄŸi Adliye’ de, irfan sahibi sorgu yargıcının lehlerine çevrilme çabasına girdiÄŸini anlamıştı. Ama her ihtimale karşı ziyaretine gittiÄŸi arkadaşı Mabeyinciden, “yargılamanın durdurulması kararının” Saray yetkili makamına iletildiÄŸini öğrenince de sevinmiÅŸti.
Gazetenin tekrar yayımlanma iznini almak için ziyaretine gittiÄŸi (Saray) BaÅŸkatibi Tahsin PaÅŸa, bundan böyle ” bu gibi, padiÅŸahın gönlüne uygun olmayan ÅŸeyler yazmayacağına/
Ä°mzaladığı senette “baÄŸlılık ve kulluk sanına muvafık surette makaleler yazılmayacağına dair” yeminli bir belge idi…
Ä°ttihat ve Terakki Cemiyeti, II: MeÅŸrutiyet döneminde hükümet iÅŸlerini, perde arkasından yönlendiriyordu. Ahmet Ä°hsan’ın bu dönemden bir hatırası da, şöyledir:
Bir gün, Ä°ttihat Terakki Cemiyeti’ in ileri gelenlerinden Dr. Nazım ziyaretine gelmiÅŸti. Gazetesinin bağımsızlığını sürdürdüğünü belirterek, ondan “yeni bir fedakarlık istediÄŸini” söylemiÅŸti. Bu,
“Tiflis KonsolosluÄŸu’na tayinini kabul etmesi” idi. Orada, Fransızca bilen tanınmış bir gazeteci olarak, “Tiflis Müslümanları”nı Rusya’ya karşı kışkırtacaktı. Rusya’nın bize karşı yürüttüğü bu yoldaki faaliyetlerine bir misilleme olacaktı…
Ahmet Ä°hsan, “Panislamizm siyasetinin bizim için” tehlikeli olduÄŸunu anlatmıştı.Bu konuda gazetesinde ve Ä°kdam gazetesinde çıkan makalelerini de, önüne koymuÅŸtu.
Ama o gülerek, o yazıları okuduÄŸunu söylemiÅŸti. (Seni), buna raÄŸmen “Tiflis’e göndermek istiyoruz ya” demiÅŸti.
Ama Ä°hsan, matbaasına “bırakacak kimsesi olmadığını” belirterek, “nezaketle af dile” miÅŸti.(1)
1. Matbuat hatıralarım, Ahmet İhsan Tokgöz, 2020, Ankara
