Sosyal Geometrinin Yorumlanması ve Burgess ile İlişkisi

A+
A-

Ernest Burgess, City Growth: An Introduction to Research Project (2015) adlı çalışmasında, bir ÅŸehrin büyümesi üzerine yapılan çalışmalar için araÅŸtırma yöntemleri ve perspektifleri ortaya koymaktadır. Åžehrin geniÅŸlemesini, geniÅŸleme, ardışıklık ve yoÄŸunlaÅŸma açısından tanımlamaktadır. Åžehir ve bölge planlamacılarının ÅŸehrin büyümesini fiziksel bir perspektiften ele aldıklarını savunmaktadır. Evleri, parkları, sokakları geniÅŸletmek ve ÅŸehir merkezleri kurmak gibi planlar ve uygulamalar, ÅŸehrin gelecekteki fiziksel geliÅŸimini kontrol etme ihtiyacıyla iliÅŸkilidir. Ancak Burgess’e göre, ÅŸehrin yayılmasını bir süreç olarak ele alan hiçbir çalışma yoktur.

Bu nedenle, şehir genişleme süreçlerinin eşmerkezli bölge modeli aracılığıyla sıralanarak araştırılabileceğini savunmaktadır. Ona göre, ilk daire iş ve ticaret bölgesini içermektedir. Mağazalar, bankalar, ticari iş merkezleri, tiyatrolar, oteller ve müzeler gibi kurumlar bu bölgeyi çevrelemektedir. Gün boyunca, bu dairedeki nüfus yüksektir. Ancak, çalışma saatlerinin sonunda, bu alanın nüfusu azalmaktadır. İkinci daire, nüfusun ve arazi kullanımının değişken olduğu geçiş bölgesidir. Bu bölge, daha düşük kaliteli oturma alanlarını içerir. Göçmenlerin Amerikan şehirlerine yerleştiği ve iş gücü piyasasını oluşturduğu ilk yerdir. Ticari faaliyetler geçiş bölgelerinde yerleşerek eski kullanıcıları taşınmaya zorlar. Üçüncü daire, işçilerin yaşadığı bölgedir. Bu bölge, endüstriyel işçileri ve geçiş bölgesinden kaçan ve çalıştıkları yere daha kolay ulaşmak isteyen ikinci nesil göçmenleri içerir. Bu bölgede yaşayan işçi sınıfının yaşam standartları yüksektir. Dördüncü daire, üst sınıfların yaşadığı bölgedir. Bu bölgede, zenginlerin mülklerinin yanı sıra orta sınıf konutları da vardır. Beşinci daire, banliyö bölgesidir.

Burgess’e göre kent geniÅŸleme sürecinde gruplar ve bireyler ikamet yeri ve mesleÄŸe göre sıralanır ve yeniden konumlandırılır. Kentin doÄŸal ekonomisi ve kültürel gruplaÅŸmalara dayalı farklılaÅŸması, kentin yerleÅŸim biçimini ve kiÅŸiliÄŸini etkiler. Ayrıca kentin iÅŸbölümü düzensizliÄŸe, yeniden örgütlenmeye ve farklılaÅŸmaya neden olabilir. ÖrneÄŸin; siyah kapıcılar ve İrlandalı polisler gibi. Kentsel yayılma süreçleri toplumsal örgütlenmeyle uyumlu olabilir. Ancak aynı zamanda hızlı kentsel yayılma, suç, düzensizlik, hastalık ve intihar gibi toplumsal düzensizliklere de yol açabilir. Burgess’in kentsel kuramını tamamlayan bir diÄŸer kavram da hareketliliktir. Hareketlilik kavramı, kentsel yaÅŸamdaki deÄŸiÅŸiklikleri incelemek için önemli bir kavramdır. Ancak hareketlilik ve hareket arasında farklılıklar vardır. Hareket, rutin hareketlerde olduÄŸu gibi deÄŸiÅŸmez ve sürekli olabilir. Ancak hareketlilik, yani büyümeyle iliÅŸkili hareket, deÄŸiÅŸimi ve yeni bir deneyimi temsil eder. Yüksek hareketlilik kentte toplumsal ve kiÅŸisel düzensizliÄŸe neden olur. Åžehirdeki çocuk çeteleri, genç suçluluÄŸu, yoksulluk, suç ve boÅŸanma gibi sorunlar hareketlilik alanlarıyla iliÅŸkili olarak tartışılmaktadır. Åžehir hayatındaki hareketliliÄŸin artmasının insanları karmaÅŸaya ve ahlaksızlığa ittiÄŸini savunmaktadır. HareketliliÄŸin bol olduÄŸu her yerde, modern ÅŸehirdeki bozulma bölgelerinde olduÄŸu gibi, ahlaksızlık, fuhuÅŸ ve kötülük alanlarının ortaya çıktığını savunmaktadır.

Burgess’in modelini Donald Black’in sosyal geometri yaklaşımıyla karşılaÅŸtırmak istedim. Donald Black, sosyal hayatı ve davranışı anlamak için çok boyutlu bir model kullanır. Black’in modelinde konumu Burgess’in modelinde de görüyoruz. Yönü daha karmaşık bir biçimde görüyoruz. Black’in modelinde gördüğümüz yatay-morfolojik yaklaşımı Burgess’in modelinde göremiyoruz. Çünkü Burgess etkileÅŸimin etkileriyle çok ilgilenmiyordu. Ancak Burgess’in modelinde, Black’in modelinde de bulunan kaynakların eÅŸitsiz dağılımına iliÅŸkin dikey yaklaşımı görebiliyoruz. Çünkü Burgess’in dairesel modeli aslında sınıf ayrımına ve buna neden olan kaynakların eÅŸitsiz dağılımına dayanmaktadır. Burgess’in modeli ayrıca kültürel bir deÄŸerlendirmeyi de içerir. Aynı kültürel deÄŸerlendirme Black’in modelinde de yer almaktadır. Burgess’in modelinde Marksist bir boyut vardır. Ancak kiÅŸilerarası etkileÅŸim incelenmediÄŸi için Durkheim ile ilgili bir boyut yoktur. Ancak Durkheim’in ekonomik farklılaÅŸmaya iliÅŸkin diÄŸer görüşlerini iliÅŸkilendirebiliriz. Burgess, kentleÅŸme sürecine odaklanarak rekabetçi ekonomik yapıyı gösteren eÅŸmerkezli daireler teorisini geliÅŸtirmiÅŸ ve kentsel ekolojik teoriye mekan boyutunu eklemiÅŸtir.

 

 

 

 

Önceki

Sonraki

Benzer Haberler

Yorumlar (0)

YORUM YAZ

Bir yanıt yazın