BAKÜ, TÜRK DEVLETLERİ TEŞKİLATI İSTİHDAM ZİRVESİ
5 Aralık 2025 tarihinde Azerbaycan başkenti Bakü’de Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Çalışma, İstihdam ve Sosyal Koruma Bakanlarının ilk toplantısı gerçekleştirildi. Azerbaycan Cumhuriyeti Çalışma ve Nüfusun Sosyal Koruması Bakanı Anar Aliyev’in ev sahipliğindeki Toplantıya, Türkiye Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sayın Vedat Işıkhan; Kırgız Cumhuriyeti Çalışma, Sosyal Güvenlik ve Göç Bakan Birinci Yardımcısı Sayın Kamçıbek Dosmatov; Kazakistan Cumhuriyeti Çalışma ve Nüfusun Sosyal Koruması Bakan Yardımcısı Sayın Viktoria Şegay; Özbekistan Cumhuriyeti İstihdam ve Yoksulluğu Azaltma Bakan Yardımcısı Sayın Sirociddin Bobokulov; Macaristan Ulusal Ekonomi Bakanlığı İstihdam Politikası Devlet Sekreteri Sayın Sandor Czomba; Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sayın Oğuzhan Hasipoğlu; Türkmenistan Çalışma ve Nüfusun Sosyal Koruması Bakan Yardımcısı Sayın Halbibi Taçjanova ve TDT Genel Sekreteri Büyükelçi Kubanıçbek Ömüraliyev katıldı.
Bu toplantıyı genel olarak bakıldığında TDT giderek kurumsal bir yapıya kavuştuğunu göstermesi açıdan önem arz etmektedir. Bu görüşme, TDT içinde kurumlaşmanın sürdüğünü ve stratejik alanlarda ortak hareket etme iradesinin güçlendiğini ortaya koymaktadır. Bu gelişme Türk Devletleri arasındaki işbirliğinin sadece siyasi veya ekonomik değil, aynı zamanda toplumsal refaha ve insan odaklı kalkınma anlayışına da yöneldiğini göstermesi bakımından kritik bir dönüm noktasını oluşturmaktadır. Çalışma hayatı standartlarının yükseltilmesi, iş sağlığı ve güvenliği politikalarının uyumlaştırılması, genç işsizliğinin azaltılması ve nitelikli işgücü yetiştirme gibi ortak sorunlara bölgesel perspektifle yaklaşılması, TDT’nin bütüncül entegrasyon vizyonuna yeni bir boyut kazandırmaktadır.
TDT Genel Sekreteri Kubanıçbek Ömüraliyev tarafından ifade ettiği üzere, üye devletler arasında çalışma, istihdam ve sosyal koruma alanlarında işbirliğinin genişletilmesinin amacına hizmet eden ve Türkiye Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’ın “Türk Dünyası 2040 Vizyonu” doğrultusunda işbirliğini güçlendirmesi açısından büyük anlam taşıyan bu toplantının TDT’nin kurumsal yapısını güçlendirmesi açısından oldukça önemlidir. Bilindiği üzere Türkiye, Türk Soylu Yabancıların Türkiye’de Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine, Kamu veya Özel Kurum, Kuruluş veya İşyerlerinde Çalıştırılabilmelerine Dair Kanunun Uygulanması Hakkındaki Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelikte yaptığı düzenlemeyle Türkiye vatandaşı olmayan Türk Soylulara Türkiye’de çalışma alanında bir takım avantajlar sağlayarak, Türk kimliği, sınırların ötesine taşan evrensel bir medeniyet aidiyeti niteliğine kavuşmasına öncülük etmişti. Türkiye’nin attığı bu evrensel adım diğer Türk Devletlerinde de yankı bularak, bunun ortak bir politika olması yönünde oluşturduğu olumlu etki bu zirvede kendisini göstermiştir.
Toplantıdan çıkan en somut çıktılarından biri de kuşkusuz sosyal güvenlik haklarının karşılıklı korunması ve taşınabilirlik yönündeki karardır. Bu durum sadece işçilerin değil, bölge ülkelerinde yatırım yapan Türk şirketlerinin de maliyetlerini düşürmeye katkı verecektir. Çok taraflı emeklilik ve sigorta denklik sistemleri; konut, ticaret, enerji ve tarım alanlarında faaliyet gösteren Türk şirketleri için uzun vadeli personel planlamasını kolaylaştıracaktır. Aynı zamanda entegrasyon, Türkiye’nin TDT içindeki “merkez ülke” algısını güçlendirerek, Türk devletleri arasındaki ekonomik işbirliğini insan odaklı bir çerçeveye taşıyacaktır. Bu durum siyasi bağların konjonktürel olmaktan çıkarıp toplumsal tabana yayılmış kalıcı ilişkilere dönüştürme potansiyeli taşımasından dolayı Türk Dünyasının entegrasyonunda büyük önem arz etmektedir.
Toplantı sonunda üye ve gözlemci ülkeler arasında çalışma mevzuatı, işçi haklarının korunması, iş sağlığı ve güvenliği, toplumsal cinsiyet eşitliği ve diğer alanlarda iş birliğinin güçlendirilmesini öngören “TDT Çalışma, İstihdam ve Sosyal Koruma Bakanlarının 1. Toplantısı Bildirisi” imzalanarak, TDT bünyesinde stratejik bir adım daha atılmıştır. İlgili bakanlıklar arasında Çalışma, İstihdam ve Sosyal Koruma Çalışma Grubu'nun kurulmasını da öngören bu belge, TDT genelinde geçerli olabilecek ve istihdamın düzenlenmesine imkân tanıyacak “çok taraflı iş gücü anlaşması” niteliği taşımaktadır. Sayın Işıkhan’ın da belirttiği üzere, çağın en önemli olgularından olan uluslararası iş gücü hareketliliği karşısında ortak hareket ve işbirliği “Bölgemizde profesyonel iş gücü hareketliliğinin artırılması, hem artan iş gücü ihtiyacımızın öncelikli olarak birbirimizden karşılanmasına, hem de nüfusumuzun beceri ve niteliklerinin geliştirilmesine önemli katkılar sağlayacaktır. Bu bağlamda TDT genelinde geçerli olabilecek ve istihdamın düzenlenmesine imkân tanıyacak bir “çok taraflı iş gücü anlaşması”nın hayata geçirilmesini stratejik bir adım.” olarak değerlendirmek gerekmektedir.
Sonuç olarak TDT üyesi ülkelerin Çalışma, İstihdam ve Sosyal Koruma Bakanlarının Bakü’de gerçekleştirilen ilk toplantısı, Türk dünyasında sosyal politika alanında kurumsal işbirliğinin başlatılması, çalışma hayatı standartlarının uyumlaştırılması ve işgücü hareketliliğinin hukuki çerçeveye kavuşturulması bakımından tarihi bir dönüm noktası olarak değerlendirmek mümkündür. TDT’nin sosyal politika alanında kurumsallaşmanın başlamasına işaret eden bu toplantı Türk dünyasında sosyal koruma alanında karşılıklı tanıma ve uyum süreçlerinin başlatılması açısında bir fırsat penceresi sunmaktadır. Özellikle emekli aylıklarının taşınabilirliği, iş sözleşmelerinin karşılıklı tanınması, sosyal güvenlik haklarının korunması gibi konular, işgücü hareketliliğini artırarak ekonomik entegrasyonu destekleyen önemli mekanizmalardır. Dolayısıyla bu görüşme, Türk devletleri arasında sadece dayanışma ve işbirliği değil, vatandaşların doğrudan hissedeceği somut sosyal kazanımlar üretebilecek yeni bir entegrasyon alanının inşa edildiğini göstermektedir.