ÇOCUKLARA AD VERMENİN ÖNEMİ
Halk arasında her ne kadar ‘’Ad bir boncuktur, kim takarsa onun olur .’’ sözü yaygın olsa da ad bir boncuk olmanın ötesinde çok önemli anlamlar içerir. Ad sahibi bir ömür boyunca o adla çağrılacaktır. Hatta islam inancına göre ahiret hayatında da insanlar adlarıyla ve babalarının adlarıyla çağrılacaktır. O halde ad vermek, güzel bir ada sahip olmak çok önemlidir.
Ad, isim; sözlük anlamı olarak, varlıkların seslerle anlatıldığı, varlıklara sembol olan sözcüklere denir. Hz. Adem yaratıldığında kainattaki varlıkların isimleri Allah cc. tarafından kendisine öğretilmiştir. Bunun yanında insanoğlu karşılaştığı ya da ürettiği varlıklara kendisi de ad vermiştir. Bu o varlığın işlevi veya nicel ve nitel özellikleriyle ilgili olmuştur.
Burada özellikle insana yani çocuklara verilen isimlerin nasıl seçilmesi gerektiği, seçilen isimlerin sahibinin özelliklerini yansıtması (ismiyle müsemma olmak), isimlerin sahibi üzerindeki etkileri, örf, adet ve ananelere uygun olması, dini değerlere uygun olması, anlamının güzel olması gibi hususlara değineceğiz.
Bizim kültürümüzde çocuk adları; eski türklerde genelde bir yaşına girdiğinde toplumca saygı duyulan kişilerce veya aile büyükleri tarafından verilirdi. Örnek olarak, ‘’ Dedem Korkut gelir, çocuğun fiziksel özelliklerine göre bir ad verirdi. Çocuk gençlik dönemine geldiğinde mutlaka bir kahramanlık yapar ona göre isim verilirdi. Bu daha sonraları Dede Korkut olmasa da aile büyükleri tarafından icra edilen bir görevdi. Ancak islam inancında çocuğa ad vermek babanın hakkı, baba ölmüşse annenin hakkıdır. Ben de en doğrusunun anne-baba tarafından verimesi olduğunu düşünüyorum.
Öncelikle anne ve babamızı nasıl biz seçmediysek adlarımızı da biz seçmiyoruz. Ebeveynlerimizin, aile büyüklerimizin seçtiği adları kullanmak zorunda kalıyoruz. Çocuklarımız da bizim verdiğimiz adları ömür boyunca kullanmak zorundalar. Her ne kadar mahkeme kararıyla beğenmediğimiz adları değiştirmek mümkün olsa da, adını beğenmeyen birçok kişi bu yola başvurmuyor. Bu nedenle çocuklarımıza hem ses bakımından hem de anlam bakımından güzellikler çağrıştıran isimler koymalıyız. Çocuklarımızın hem çocukluk hem de yetişkinlik evrelerinde gururla taşıyacakları adları olmalıdır. Bazı adlar çocukluk çağında çok güzel gelebilir. Ancak çocuklarımızın yaşlılık evrelerine de yakışacak isimler bulmalıyız. Örnek olarak,‘’ Berkecan’’ bebek ya da çocukluk çağındakiler için hoş bir isim olabilir. Ancak o çocuk yaşlandığında bu isim çocuksu kalabilir. ‘’Berkecan dede gibi.’’
Her ebeveyn çocuğunun güçlü, cesur, cengaver, kahraman, dürüst ve benzeri özelliklerde olmasını ister. Bu ve benzeri sözcüklerin doğrudan isim olarak verilmesi çok şık olmayabilir. Bunun yerine daha çok, ahlak, erdem, bilgelik, ve benzeri anlamları çağrıştıran isimlerin verilmesi daha hoş olur. Bir insanın kaya gibi sert, aslan gibi saldırgan, Şahin gibi keskin bakışlı olması tek başına o insana pek bir şey katmaz. Ancak, ahlaklı, bilgili, azimli, gayretli, örf ve ananelerine bağlı bir birey olması o kişiyi hem toplumda sevilen, sayılan bir kişi yapar hem de gururla taşıyacağı bir ada sahip olur.
Konunun başka bir yönü de bazı sözcüklerin sırf kur’anda geçiyor diye isim olarak verilmesi doğru değildir. Kur’anda geçen ancak anlam olarak kötü, çirkin, toplumun kabul etmeyeceği birçok kelime vardır. Hacer, asiye, Kezban(kezziban) vb sözcükler Kur’anda geçmesine rağmen anlamları hoş değildir. Hz. Muhammed (sav)in de bu tür isimleri daha güzel anlamları olan adlarla değiştirdiği rivayet edilir. Aynı zamanda ‘’aleyna’’ (üzerine) gibi kur’anda geçtiği halde hiçbir anlamı olmayan sözcükler de ad olarak verilmemelidir.
İnsanı şirke götürecek, sözcükler de ad olarak verilmemelidir. Bunlar Hâlık (yaratıcı), Kuddûs, Rahman gibi isimlerin tek başına verilmesi doğru değildir. Bunların başına abd sözcüğü getirilerek, örnek ‘’ Abdurrahman, Abdullah vb’’ şeklinde verilebilir.
Yine konunun çok önemli bir yönü de isimlerin sahibi üzerinde etkisinin olduğudur. Çocuklarımıza verilen isimler onların kaderinin oluşmasında da etkili olabilir. Tabi ki isimler tek başına kaderi oluşturmaz, ancak etkili olduğuna dair kuvvetli tespitler bulunmaktadır. Profesör Dr. Nevzat Tarhana göre kişi, adını rol model olarak alabilir ve adı onun karakterinin oluşmasında etkili olabilir. Örnek olarak ‘’Savaş’’ adını taşıyanlar daha saldırgan veya agresif olabilir.
Ayrıca aile geçmişinde bazı kötü hikayelerle anılan isimler varsa bunlar da sırf aileden birinin adı diye çocuklara isim olarak verilmemelidir. İsmin çağrıştırdığı kötü olaylar o ismi taşıyan birey için hem utanç vesilesi olabilir hem de benzer bir kötülüğü o ismi taşıyan kişi yaşayabilir.
Hülasa güzel isimlerle birbirimizi çağırırken aklımıza hep güzellikler gelsin. Hem dünya hayatında hem ahiret hayatında güzelliklerle çağrılalım, anılalım. Yedi yaşımızda da yetmiş yaşımızda da gururla taşıyacak isimlerimiz olsun. Yaptığımız güzel işlerle beraber adımızın anılması da hem bize hem adımızı anana sevap kazandırsın. Dünyamız da ahiretimiz de güzelliklerle dolsun.